İstanbul’da Kadınların İlk Pazarı
Aslen balkan savaşları sonrasında ortaya çıktı
İstanbul tarihi içinde iki yerde kadınlar pazardan bahsedilmektedir. Birincisi, yüzyıllar boyunca tek olma özelliğini taşıyan ilk kadınlar hastanesi Haseki Külliyesi çevresinde teşekkül ettirilen Kadınlar Pazarı’dır. Fatih ilçe sınırları içindeki pazar yerinin bulunduğu semt bu külliyeden dolayı, Haseki olarak bilinmektedir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde, hasekisi Hürrem Sultan adına Mimar Sinan tarafından inşa edilmiş hastane ve külliye, kadın esirlerin satıldığı yer olan ‘’avrat pazarı’’ yakınındadır.
Bu meydan Bizans döneminde Forum Arcadii veya Arkadius Meydanı olarak bilinir. Arcadius sütununun varlığı 18. yüzyıla kadar devam etmiş, etrafında oluşan Müslüman mahallesi Başçı Mahmud olarak isimlendirilmiştir. Esasında ismini sonradan kazanmış semtlerimizden biridir Haseki Semt Başçı Mahmud ismini, Kanuni Sultan Süleyman’a külliye yaptırmasına kadar tanınmıştır. Haftada bir defa kurulan semt pazarına sadece orta yaşlı ve ihtiyar kadınlar gelip bir şeyler satar ve evlerinin ihtiyaçlarını karşılaşırlardı. Sokak kenarlarına kurulan Avratpazarı, ilerleyen zamanlarda sabit çarşı halini almıştır.
Buranın ‘Kadınlar Pazarı’ diye adlandırılması, Balkan Savaşları sonrasında rastlar. Balkan Savaşları sırasında İstanbul’a göç eden müslümanlar cami avlularında, medreselerde, sıbyan mekteplerimde ve hemen hemen bütün kamu binalarında geçici olarak iskân edilmişlerdi. Fatih Külliyesi ile Zeyrek ve çevresindeki cami ve tekke binaları da geçici olarak göçmenlerin barınmalarına tahsis edilmişti. Buralarda iskân edilen muhacirlerin mağduriyetlerini hafifletebilmek için Fatih içindeki bu küçük kavşak noktası kadınlara mahsus bir pazar yeri olarak belirlenmişti. İlk zamanlar Perşembe ve Cuma günleri kurulan pazar zamanla daimi bir hal almıştır. Bugün İtfaiye Caddesi’nin devamı olan alan, zamanla halk arasında kadınlar Pazarı olarak adlandırılmıştır. Bu gelenek, Cumhuriyet’e kadar da devam etmiştir. Bu tarihten itibaren kadın-erkek herkese hitap eden bir pazar haline gelmişse de ismi aynen devam etmiştir
